KEMPELEN, Wolfgang von

K. uczęszczał do gimnazjów w Bratysławie i w Győr, a następnie studiował filozofię i prawo na Uniwersytecie Wiedeńskim. Stał się jednym z najwybitniejszych uczonych w ówczesnej monarchii habsburskiej. Swą karierę zawodową rozpoczął K. w Królewskiej Węgierskiej Izbie Skarbowej w Bratysławie, gdzie w latach 60-tych XVIII w. piastował stanowisko sekretarza z tytułem radcy izby skarbowej.W tym charakterze powierzono mu np. kontrolę manufaktur i dóbr ziemskich, kolonizację niemiecką Banatu i Timişoary oraz nadzór nad kopalniami soli. Jako kierownik banackiej komisji infrastruktury przedłożył w 1770 r. obszerne sprawozdanie o stanie infrastruktury tej krainy i jej kopalń. W roku 1777 polecono mu także przeniesienie uniwersytetu z Trnawy do Budy. W latach 1786-1798 był radcą dworu w Zjednoczonej Węgiersko-Siedmiogrodzkiej Kancelarii Dworu.
Największe sukcesy K. odniósł w dziedzinie mechaniki i budowy automatów. Do najbardziej znanych jego konstrukcji należy fontanna w cesarskim zamku Schönbrunn w Wiedniu oraz skomplikowany system pomp w zamku w Bratysławie. W latach 80-tych XVIII w. zaprojektował budynek teatru narodowego w Budzie i skonstruował klawiszową maszynę do pisania dla niewidomych.
Sławę zdobył K. jednak w 1769 r. dzięki swemu “Mechanicznemu Turkowi”, automatowi do gry w szachy. Była to lalka naturalnej wielkości przedstawiająca Turka, siedzącego za stołem z szachownicą. Zastosowana w stole przekładnia zębata, którą K. pokazywał, robiła wrażenie skomplikowanego mechanizmu, którego system budził podziw. Tymczasem K. ukrywał wewnątrz urządzenia żywego szachistę. Z tym “automatem” odbył tournée przez większość dużych miast Europy. W początku lat 90-tych XVIII w. król pruski Fryderyk II kupił ten automat szachowy. Ostatecznie automat dostał się do muzeum w Filadelfii (USA), gdzie spłonął w1854 r.
Również od 1769 r. K. pracował przez 22 lata nad “maszyną mówiącą”. Dopiero trzeci jej model, ukończony w 1791 r. odpowiadał jego oczekiwaniom naśladowania mowy ludzkiej. Dokonał tego za pomocą miecha i drewnianego pudła rezonansowego, które zapewniały konieczne dla artykułowania dźwięków symulacje krtani, głośni i języka. “Maszyna mówiąca” K. znajdowała się do 1906 r. w c.k. konserwatorium muzycznym w Wiedniu, które następnie przekazało ją do nowo powstałego Deutsches Museum w Monachium.