BRYŁA, Stefan (Władysław)

Ukończył Wydział Inżynierii Szkoły Politechnicznej we Lwowie w latach 1903-1908, gdzie rozpoczął pracę naukową i w 1909 roku otrzymał tytuł doktora nauk technicznych. W latach 1907-1909 był asystentem, a od 1909 roku docentem w Katedrze Budowy Mostów Szkoły Politechnicznej we Lwowie. Prowadził wykłady z rysunku technicznego, nauk inżynierskich oraz statyki kratownic przestrzennych. W 1910 roku na wniosek uczelni został wysłany przez Krakowską Akademię Umiejętności za granicę na dalsze studia. Kształcił się w politechnice w Charlottenburgu k. Berlina, w École des Ponts et Chaussées w Paryżu oraz w Uniwersytecie w Londynie. Równocześnie pracował w zakładach konstrukcji stalowych we Niemczech, Francji, Anglii. W 1912 r. odbył praktykę w warsztatach konstruktorskich i przy budowie wielkich gmachów w Kanadzie i Stanach Zjednoczonych, m.in. największego wówczas gmachu na świecie – Woolwarth Building w Nowym Jorku, 250 m. W latach 1913-1914 i 1919-20 Stefan Bryła prowadził wykłady w Politechnice Lwowskiej jako docent statyki budowli. Internowany w czasie I wojny światowej pracował we Lwowie jako profesor w Polskim Kolegium Uniwersyteckim, prowadząc wykłady z budownictwa ogólnego w latach 1915 – 1917 oraz w konstrukcyjnym biurze mostowym w latach 1915-1918. Od 1921 roku został profesorem zwyczajnym i kierownikiem II Katedry Budowy Mostów na Politechnice Lwowskiej. Prowadził wykłady z teorii i budowy mostów, znacznie rozszerzając tematykę mostów żelbetowych: belkowych ciągłych, ramowych, kratowych i łukowych, o rusztowania i wykonawstwo. W 1934 roku został mianowany kierownikiem Katedry Budownictwa Konstrukcyjnego Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej, gdzie wykładał statykę i mechanikę budowli oraz stalowe konstrukcje budowlane. W latach 1938-1939 Stefan Bryła był dziekanem Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej. W latach 1939-1943 prowadził tajne nauczanie na Politechnice Warszawskiej. Stefan Bryła wprowadził do teorii mostów pojęcie przestrzennej powierzchni wpływowej i podjął próbę rozwiązania zagadnienia bryły wpływowej. W pracach „Przestrzenne powierzchnie wpływowe”, „Czasopismo Techniczne”, Lwów 1908, „Przyczynek do uogólnienia pojęć płaszczyznowych statyki budowli”, „Czasopismo Techniczne”, Lwów 1909, podał zasady obliczania i projektowania przepustów skrzynkowych żelbetowych (1921). Przedstawił teoretyczne założenia spawania elektrycznego stalowych konstrukcji budowlanych i opracował syntetyczne ujęcie tej problematyki w pracy „Spawanie elektryczne żelaza w budownictwie i mostownictwie”, „Przegląd Techniczny”, 1927. Badał zagadnienia teoretyczne kształtowania profili walcowanych, przystosowanych specjalnie do spawania. Opracował konstrukcje pierwszego w Europie spawanego elektrycznie mostu drogowego na rzece Słudwia k. Łowicza w latach 1927-1928. Był to most kratowy, jednoprzęsłowy, wykonany bez jednego nitu, co dawało 20% oszczędności stali. Został opisany w wielu zagranicznych czasopismach technicznych. Opracował w 1928 roku dla Ministerstwa Robót Publicznych pierwsze na świecie przepisy spawania konstrukcji stalowych. Zaprojektował żelbetowe konstrukcje budowlane w Warszawie: Fabryki Parowozów (1922), domu akademickiego przy pl. Narutowicza (1926) i 9-piętrowego gmachu Powszechnego Zakładu Ubezpieczeń Wzajemnych przy ul. Kopernika (1928), opartą na szkielecie stalowym z kopułą z elementów rurowych konstrukcję gmachu Polskiej Kasy Oszczędności (1931-33), konstrukcję 16-piętrowego wieżowca „Prudential” – obecnie hotelu „Warszawa” (ukończony 1932) oraz gmachów Szpitala Wojskowego przy Al. Niepodległości, Funduszu Kwaterunku Wojskowe przy ul. Krakowskie Przedmieście (1933) i Marynarki Wojennej (1934). Był autorem projektu 14-piętrowego gmachu Izby Skarbowej w Katowicach (1931), gmachów: Biblioteki Jagiellońskiej w Krakowie (1934-36), w której jako pierwszy na świecie zastosował spawane słupy stalowe puste wewnątrz, dźwigające konstrukcję budowlaną i będące jednocześnie przewodami wentylacyjnymi oraz hali targowej w Katowicach (1935). Zaprojektował konstrukcję żelbetową kościoła na Kamionku w Warszawie, konstrukcję żelazną wieży kościoła Św. Elżbiety we Lwowie i szereg drewnianych wieszarowych dachów kościelnych. Wprowadził do konstrukcji budowlanych tzw. dźwigary ażurowe, czyli przecięte i zespawane belki dwuteowe z otworami sześciobocznymi. Jako pierwszy zastosował pojedyncze blachy na pasy blachownic (zamiast kilku cienkich). Wykazał możliwość zwiększenia wskaźnika wytrzymałości belek ciągłych na podporach. Wraz z profesorem Wacławem Paszkowskim opracował normę obliczania i projektowania konstrukcji betonowych i żelbetowych (1933). Badał zagadnienia ekonomiki budownictwa, niektóre problemy budownictwa wysokiego i stosowania materiałów izolacyjnych; analizował główne przyczyny katastrof budowlanych dając własny podział tych przyczyn: wady projektu, zły grunt budowlany, zły materiał, wadliwe wykonanie i tzw. przyczyny zewnętrzne (np. nieostrożność, zaniedbania). Do jego teorii spawalniczych, pozwalających wprowadzić w budownictwie znaczne oszczędności stali, odnoszono się najpierw krytycznie – nie istniały wówczas jeszcze techniczne możliwości kontrolowania jakości wykonanych spoin. Stefan Bryła był członkiem zwyczajnym Towarzystwa Naukowego Warszawskiego (1936), Prezesem Związku Inżynierów i Techników Polskich w Rosji (1915-18), członkiem Stałej Międzynarodowej Komisji Mostów i Konstrukcji Inżynierskich (1929), wiceprezesem Rady Cementowej (1930-34), członkiem Towarzystwa Naukowego we Lwowie (1932), członkiem korespondencyjnym (1932) i członkiem zwyczajnym (1935) Akademii Nauk Technicznych, członkiem honorowym Związku Inżynierów i Architektów w Jugosławii (1933), wiceprezesem Polskiego Związku Inżynierów Budowlanych (1934-1935), wiceprezesem Rady Stalowej (1934-1939), przewodniczącym Polskiej Sekcji Międzynarodowego Stowarzyszenia Inżynierów Mostowych i wiceprezesem tego Stowarzyszenia Stefan Bryła brał udział w wojnie polsko-ukraińskiej w 1918 roku, jako z-ca komendanta sekcji mobilizacyjnej podczas obrony Lwowa, za co został odznaczony Krzyżem Walecznych. Brał także udział w wojnie polsko-radzieckiej w 1920. Poseł na sejm z ramienia Chrześcijańskiej Demokracji w latach 1926-1934 i Prezes Chrześcijańskiego Związku Zawodowego w Polsce w latach 1934-1939.W połowie lat 1930-tych zorganizował w Politechnice Warszawskiej najnowocześniejszy wówczas w Polsce Zakład Badawczy Ochrony Budowli od Wody.Był autorem 6 patentów z zakresu konstrukcji stalowych zarejestrowanych w latach 1928-1935. Jeden z pionierów spawalnictwa. Swą metodą spawania konstrukcji zrewolucjonizował inżynierię budowlaną, a zwłaszcza mostownictwo.