GERTINGER, Samuel
(Ján)
* 13. 8. 1754, Preszów, Słowacja
† 22. 11. 1813, Preszów, Słowacja
Farmaceuta, przedsiębiorca
Po ukończeniu szkoły podstawowej G. pracował do roku 1776 w aptece J. Bergha w Kežmaroku. Następnie na uniwersytecie w Budzie studiował farmację i w 1780 r. uzyskał dyplom aptekarza.
Zainspirowany opublikowanymi za granicą wynikami badań G. zajął się produkcją cukru z buraków pastewnych. Jako pionier produkcji cukru zmuszony był najpierw sam uprawiać buraki, by pozyskać surowiec. Pierwszy cukier wygotował metodą jenajskiego chemika J. F. Göttlinga z wysuszonych plastrów buraka. Metoda ta nie przynosiła oczekiwanych rezultatów, toteż w następnym roku zastosował metodę Acharda, o czym donosił w 1804 r. w piśmie zatytułowanym „Patriotyczny Tygodnik dla Węgrów”, gdzie jednocześnie przedstawił plan budowy fabryk cukru i kształcenia robotników wykwalifikowanych.
Dzięki swemu głębokiemu przekonaniu o przyszłym znaczeniu cukru buraczanego zdołał pokonać wszelkie problemy związane z uprawą buraków i wytwarzaniem cukru. Aby zbudować fabrykę w Preszowie szukał pomocy u władz - w czasie wizyty wojewody w roku 1803 G. wręczył mu kawałek twardego cukru z własnej produkcji z prośbą o wsparcie jego działalności.
Realizacja tego projektu zajęła G. dziesięć lat. Gdy stało się jasne, że nie może liczyć na pomoc ani ze strony państwa ani ze strony władz miasta, rozpoczął w 1811 r. budowę fabryki z własnych środków. Zamierzał w niej wytwarzać cukier buraczany i klonowy. Próbki gotowych produktów przedstawił władzom miasta, przed którymi zobowiązał się też wyprodukować w ciągu roku tyle cukru, by zaspokoić potrzeby całego województwa. Wreszcie nadszedł czas, że kanclerz węgierski w odpowiedzi na list G. wydał polecenie wspierania jego działalności, lecz G. zmarł w 1813 r. i nie zdążył już nacieszyć się swoim sukcesem.
