MARCHLEWSKI, Leon ( Paweł)

W latach 1888-1890 studiował w Szwajcarii na Politechnice w Zurychu. Po ukończeniu studiów z tytułem „chemika technicznego”, rozpoczął pracę badawczą jako asystent profesora technologii chemicznej w Zurychu, Jerzego Lungego. Wspólnie ulepszyli oni metodę analizy mieszaniny tlenków siarki używanych przy produkcji kwasu siarkowego oraz gazów nitrozowych używanych w technologii otrzymania kwasu azotowego. Opracowali aparat gazomierniczy znany jako aparat Lunge –Marchlewski oraz tabele zależności ciężaru właściwego roztworów kwasu solnego i kwasu azotowego od procentowego składu tych roztworów. Leon Marchlewski prowadził także samodzielne badania z chemii analitycznej, chemii nieorganicznej strukturalnej oraz chemii fizycznej. W 1892 roku uzyskał stopień doktora filozofii przedkładając pracę „ Krytyczne studia nad metodami oznaczenia siarki siarczkowej”. W 1892 roku opuścił Zurych i rozpoczął pracę jako asystent wybitnego chemika organika Edwarda Schuncka w jego prywatnym laboratorium w Kersel pod Manchesterem. Leon Marchlewski zajął się badaniami w nowej dla niego dziedzinie, chemii organicznej i chemii fizjologicznej. Badania prowadzone przez Marchlewskiego dotyczyły niektórych naturalnych glikozydów tzn. połączeń cukrów z pewnymi niecukrowymi związkami organicznymi. Zidentyfikował rodzaj cukru występującego w glikozydach takich jak: arbutyna, florydzyna i datyscyna. Wyjaśnił budowę chemiczną rubiadyny, składnika jednego z glikozydów występujących w korzeniu marzanny farbiarskiej, ustalając wzór chemiczny tzw. indykanu roślinnego, z którego powstaje błękitny barwnik indygo. W 1897 roku został kierownikiem pracowni naukowej fabryki barwników i przetworów farmaceutycznych firmy Claus i Ree w Clayton koło Manchesteru oraz rozpoczął wykłady z chemii organicznej w Instytucie Technologicznym w Manchester. W roku 1900 objął stanowisko kierownika Zakładu Badań Środków Spożywczych w Krakowie. Kontynuował też badania nad związkami zbliżonymi do indyga – indyrubiny i izatyny odkrywając nowy typ związków chemicznych, które nazwał indofenazynami. W obszarze zainteresowań badawczych Leona Marchlewskiego leżało poszukiwanie dowodów chemicznej jedności świata zwierząt i roślin. W pracy naukowej koncentrował się na zagadnieniach związanych z zielonym barwnikiem roślin chlorofilem oraz z barwnikiem krwi hemoglobiną. Z pomocą metody doświadczalnej spektrofotometrii badał widma absorpcyjne filoporfiryny i hematoporfiryny, stwierdzając, że są one prawie identyczne. W przypadku wzoru sumarycznego filoporfiryny brak było pojedynczego atomu. Na podstawie swoich obserwacji wystąpił z twierdzeniem, że filoporfiryna i hematoporfiryna są związkami pokrewnymi, z czego wynika pokrewieństwo między macierzystymi substancjami tych związków, tzn. chlorofilem i hemoglobiną. Leon Marchlewski ogłaszając wyniki swoich prac stał się w owym czasie najwybitniejszym autorytetem w dziedzinie chemii chlorofilu. Stworzył podwaliny pod dopiero rozwijającą się dziedzinę nauki. Całokształt swojej wiedzy na ten temat zawarł w monografii „Die Chemie des Chlorophyll”, opublikowanej w 1903 roku. W roku 1903 został tytularnym profesorem nadzwyczajnym Uniwersytetu Jagiellońskiego. W latach 1903 – 1906 wykładał chemię organiczną. W 1906 roku otrzymał tytuł rzeczywistego profesora nadzwyczajnego chemii lekarskiej, jednocześnie objął stanowisko kierownika Chemii Lekarskiej Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Jagiellońskiego, gdzie wykładał do 1939 roku. W 1918 roku otrzymał profesurę zwyczajną. Był członkiem Akademii Umiejętności w Krakowie, a w 1938 roku został wybrany prezesem Polskiej Akademii Umiejętności. W latach 1925 - 1926 został dziekanem Wydziału Lekarskiego, a w latach 1926-1928 był dwukrotnie wybrany rektorem Uniwersytetu Jagiellońskiego. Leon Marchlewski był honorowym członkiem Towarzystwa Naukowego w Warszawie i we Lwowie, krakowskiego i lwowskiego Towarzystwa Lekarskiego. Jako jedyny Polak został wybrany członkiem honorowym „Societé de Chimie de France”, był też członkiem korespondencyjnym Jugosłowieńsjiej Akademii Nauk, Akademii Rolniczej w Czechosłowacji i Rumuńskiego Towarzystwa Chemicznego. Odznaczony był dwukrotnie Orderem Polonia Restituta oraz duńskim orderem Daneborg. W uznaniu ogromnych zasług Leon Marchlewski otrzymał tytuł honoris causa Uniwersytetu Jagiellońskiego. W latach 1930 – 1935 senator Rzeczypospolitej Polskiej.