PETZVAL, Jozef (Maximilián)

Zainteresowania P. matematyką zaczęły się już w gimnazjum w Podolíncu i w Levočy, tak że na początku trzyletniego kursu w Akademii Królewskiej w Koszycach posiadał już pewną wiedzę z zakresu matematyki wyższej. Od 1826 r. studiował w “Institutum Geometricum” w Budzie, gdzie po dwóch latach studiów i dwóch latach praktyki uzyskał dyplom inżyniera.
Przez jakiś czas pozostawał w Peszcie, wykonał dla miasta projekt kanału żeglugi śródlądowej i prowadził prace miernicze. Równocześnie studiował na uniwersytecie matematykę i studia te zakończył w 1832 r. obroną doktoratu. Jeszcze w tym samym roku uniwersytet zatrudnił go jako profesora nadzwyczajnego matematyki, mechaniki i geometrii praktycznej. W 1835 r. został mianowany na profesora zwyczajnego matematyki.
W 1837 r. otrzymał zaproszenie na Uniwersytet Wiedeński. Tu aż do roku 1877 prowadził wykłady z teorii wyższych równań linearnych i różniczkowych, równań algebraicznych, drgań lin napiętych, ruchów kołowych oraz z balistyki i mechaniki analitycznej.
Poza matematyką P. zajmował się intensywnie także fizyką, zwłaszcza optyką fotograficzną. Z inspiracji Andreasa von Ettingshausena, który w Paryżu widział prace fotograficzne Louisa Jacquesa Mandégo Daguerre’a, P. zaczął w 1839 r. obliczać dane obiektywów portretowych i krajobrazowych. Ettingshausen umożliwił P. również kontakt z wiedeńskim optykiem, Friedrichem Voigtländerem (→Voigtländer), który na podstawie wyliczeń P. wykonał pierwsze prototypy nowych obiektywów. Oryginalnym wkładem P. jest tu podwójny obiektyw achromatyczny ‒ podstawa rozwoju optyki fotograficznej.
Obliczenia P. stanowiły też podstawę dalszego rozwoju teleskopów, mikroskopów, teodolitów i aparatów projekcyjnych.
Po burzliwym sporze o pierwszeństwo prowadzonym z Voigtländerem (z którym rozstał się w 1845 r.), P. współpracował z optykiem Carlem Dietzlerem. Dysponując udanymi obliczeniami Dietzler skonstruował aparat z podwójnym naciągiem i zmienną ogniskową, który P. zaprezentował w 1856 r. przy okazji zjazdu niemieckich lekarzy i przyrodników w Wiedniu. Opatentowany w rok później obiektyw P.-Dietzlera miał natężenie światła obiektywu krajobrazowego trzykrotnie większe niż obiektyw Voigtländera i był eksportowany do Francji i Anglii.
Obok wyliczeń danych obiektywu zajmował się P. także reflektorami elektrycznymi. Skonstruował przenośny reflektor o średnicy 1,3 m, który oświetlał przedmioty z odległości 2,7 km. Po roku 1860 P. poświęcił się akustyce. Fakt, że stał na stanowisku zasady zachowania czasu drgań, doprowadził do kontrowersji z Christianem Dopplerem (→Doppler), którą wyciszył uczeń P., Ernst →Mach, wykazując, że oba poglądy nie stoją w sprzeczności do siebie.