PUCH, Johann
(PUH, Janez)
* 27. 6. 1862, Sakušak k. Pettau , Słowenia
† 19. 7. 1914, Agram, Chorwacja
Konstruktor, Wynalazca, Przedsiębiorca
P. przyszedł na świat 27 czerwca 1862 r. jako siódme dziecko w rodzinie drobnego rolnika. Już w wieku 12 lat rozpoczął naukę ślusarstwa w Ptuju. Mając lat 15 był czeladnikiem. Zgodnie z ówczesnym zwyczajem udał się na wędrówkę, która zawiodła go do Mariboru, Bad Radkersburg (Austria), Grazu i Wiednia.
W 1882 r. został powołany do wojska, gdzie służył jako ślusarz pułkowy w magazynach artylerii w Grazu. W owym czasie przybyły do Grazu z Anglii pierwsze rowery, które od razu wzbudziły jego zainteresowanie.
W 1885 r., po zakończeniu służby wojskowej zaczął jako mechanik reperować welocypedy w firmie Luschneider w Grazu. Wkrótce potem przeszedł do warsztatów firmy Albl, która obok maszyn do szycia wytwarzała także rowery i w której został mistrzem głównym. Tam też opracował swój pierwszy rower. Koła były równie wysokie, napęd łańcuchowy jednak nie na przednim, lecz na tylnym kole. W 1889 r. opuścił firmę Albl i wyjechał do Lipska na wystawę rowerów. Po powrocie z Niemiec otworzył w Grazu własne warsztaty Johann P. & Comp. (1890). Jeszcze jesienią 1889 r. wyszedł pierwszy rower P., Puchrad. P. zorganizował szereg zawodów, a zwycięstwo Franza Gergera z Grazu w zawodach na trasie Bordeaux-Paris 1895 oznaczało przełom dla rowerów P. W 1897 r. warsztaty zostały sprzedane niemieckim zakładom Dürkopp.
W 1899 r. P. założył w starym młynie na obrzeżach Grazu Erste Steiermärkische Fahrradfabrik, Johann Puch, A.G. (Pierwszą Styryjską Fabrykę Rowerów) i przeszedł do produkcji seryjnej. W 1901 r. zbudował swój pierwszy motocykl. W 1906 r. z fabryki wyszedł pierwszy motocykl dwucylindrowy, który też wygrał międzynarodowe zawody Gordona Benneta. W 1903 r. powstało tu pierwsze auto. Dalej nastąpiło wiele różnych typów, wśród których szczególnie znany był Alpenwagen Puch VIII, produkowany w latach 1913-1923 z silnikami od 10 do 28 kW. Liczne zwycięstwa w zawodach i rajdach przyczyniały się do jeszcze większej popularności. I tak wozy P. wygrały zawody Semmering 1907, wojskowy rajd ćwiczebny Wiedeń-Berlin 1908 i rajd Księcia Henryka 1908 i 1909.
Po pożarze, który w 1907 r. zniszczył magazyn, P. zaczął wszystko od nowa i w 1908 r. zakłady opuścił stutysięczny pojazd. P. zaczął pracę nad silnikami lotniczymi. Dla pionierów lotnictwa Alexandra i Anatola Rennerów zbudował silnik 25 KM. Ale decydującego przełomu w tym zakresie nie dokonał.
Atak serca zmusił go w 1912 r. do ustąpienia ze stanowiska dyrektora. W chwili jego śmierci 18 lipca 1914 r. przedsiębiorstwo zatrudniało ponad 1100 pracowników. W tymże roku wyprodukowano 16 000 rowerów, 300 motocykli i 300 samochodów. Z przyczyn gospodarczych doszło w 1928 r. do połączenia z zakładami Austro-Daimler w Wiener Neustadt, a w 1934 r. z zakładami Steyr w Steyr-Daimler-Puch AG.