WIGNER, Jenö

W. studiował, tak jak jego brat Eduard →W. u swego ojca Františka W. matematykę i fizykę w Niemieckiej Wyższej Szkole Realnej w Pradze. Następnie uczęszczał do praskiego Instytutu Politechnicznego, gdzie w latach 1865-1868 słuchał przede wszystkim wykładów z geometrii Wilhelma Fiedlera przybyłego z Chemnitz. Bezpośrednio po zakończeniu studiów W. otrzymał stanowisko asystenta w Katedrze Matematyki u Heinricha Durége’a, który zafascynował go geometrią.
Wówczas W. opublikował też swoje pierwsze prace, które poświęcił teorii pól magnetycznych i magnetycznemu oddziaływaniu prądu elektrycznego i które spotkały się z dużym zainteresowaniem ze strony nauczającego wówczas na Uniwersytecie Praskim Ernsta Macha (→Mach). W 1869 r. doktoryzował się w Lipsku, w 1870 r. został „Privatdozentem” i podjął na Uniwersytecie Praskim wykłady z geometrii rzutowej. Wybuch wojny prusko-austriackiej stanął mu na przeszkodzie w zrealizowaniu zamiaru wyjechania na stypendium do Paryża do Michela Chaslesa, Charlesa Hermite’a, Bonneta, Josepha Louisa François Betranda i J. A. Serreta. Zamiast tego W. wyjechał w grudniu 1870 r. do Mediolanu, gdzie uczęszczał na wykłady Luigiego Cremonasa, z którym miała go, podobnie jak z Felicem Casoratim, połączyć wieloletnia przyjaźń. Na wiosnę 1871 r. pojechał dalej do Padwy, Bolonii, Pizy, Rzymu i Neapolu, i nawiązał kontakty z większością liczących się ówczesnych matematyków włoskich.
W maju 1871 r. W. powrócił do Pragi, i jako że F. J. Studnička przeszedł był z Wyższej Szkoły Technicznej do Katedry Matematyki Uniwersytetu Praskiego, Szkoła Techniczna powołała W. w 1872 r. na stanowisko profesora nadzwyczajnego matematyki. Pomiędzy rokiem 1870 a 1872 W. opublikował 12 prac własnych, przetłumaczył dwie większe prace Cremony i zaczął wydawać razem z bratem Eduardem →W. pierwszy czeski podręcznik geometrii rzutowej pt. “Základové vyšší geometrie” („Podstawy geometrii wyższej”) (1870-1878). Był współzałożycielem czasopisma “Archiv mathematiky a fyziky” i dokładał jako redaktor naczelny starań, aby nadać pismu format międzynarodowy i wielojęzyczny. Jednakże po jego odejściu z Pragi czasopismo przestało się po dwóch rocznikach ukazywać.
W 1875 r. Uniwersytet Wiedeński zaproponował W. profesurę zwyczajną matematyki, pod tym jednak warunkiem, że ten poświęci się w Wiedniu przede wszystkim geometrii. W ciągu nieomal dwudziestu lat nauczania w Wiedniu W. zaliczał się do najpoważniejszych matematyków swoich czasów. W 1890 r. udało mu się założyć razem z Gustavem von Escherichem pierwsze specjalistyczne czasopismo matematyczne w Austrii: “Monatshefte für Mathematik und Physik”.
W czasie swej stosunkowo krótkiej, trwającej 27 lat kariery naukowej W. opublikował ponad 150 prac naukowych, głównie z zakresu geometrii. Z systematycznych badań nad krzywymi 3. i 4. stopnia w przestrzeni i na płaszczyźnie wyrosła rozprawa “Beiträge zur Curvenlehre” („Przyczynki do wiedzy o krzywych”) (1880).