HEYROVSKÝ, Jaroslav

Po maturze H. obrał za przedmiot studiów matematykę, fizykę i chemię. Szczególnie interesowało go pogranicze chemii i fizyki, chemia fizyczna, ale tej wówczas nie nauczano w Austro-Węgrzech. Dlatego wyjechał do Londynu, gdzie w University College nauczał laureat Nagrody Nobla William Ramsay, słynny profesor chemii fizycznej i odkrywca rzadkich gazów jak neon, argon, krypton i ksenon. Poza chemią H. studiował również matematykę i fizykę i w 1913 r. uzyskał licencjat (bakalaureat) z nauk przyrodniczych. Temat rozprawy doktorskiej otrzymał od Donnana, zastępcy Ramsaya: Studia nad elektrolizą aluminium. Zamiast metalu aluminium H. zastosował jego amalgamat, uzyskany z kapilar, aby uniknąć oddziaływania niektórych własności metalu. Studiów tych nie ukończył, gdyż w 1914 r. wyjechał na wakacje do Pragi, a z chwilą wybuchu I wojny światowej nie mógł już powrócić do Londynu. Początkowo H. znalazł zatrudnienie w firmie J. S. Štěrba-Böhm, ale po roku został powołany do wojska. Najpierw służył w aptece 28 pułku piechoty w Táborze, później w Tyrolu, gdzie znów mógł pracować doświadczalnie. Mimo osłabienia i choroby, zdał w czerwcu 1918 r. rigorosum w Pradze. Wśród egzaminatorów znalazł się między innymi profesor fizyki doświadczalnej B. Kučera, który zajmował się pomiarem napięcia powierzchniowego i naprowadził egzaminowanego na problem pewnych anomalii na krzywych elektrokapilarnych kroplowej elektrody rtęciowej. W 1920 r. uzyskał habilitację, w 1921 r. tytuł doktora nauk na Uniwersytecie Londyńskim, a w 1922 r. mianowanie na pierwszego profesora chemii fizycznej na praskim Uniwersytecie Karola.
Studium krzywych metodą Kučery doprowadziło H. na myśl o zastąpieniu pomiaru napięcia powierzchniowego pomiarem intensywności przepływu, w wyniku czego porzucił krzywe elektrokapilarne i zaczął badać krzywe zależności prądu od potencjału spolaryzowanej kroplowej elektrody rtęciowej. Stwierdził, że potencjał elektrody kroplowej zależy od napięcia koniecznego dla wytrącania się metalu. Swoje odkrycie opublikował w 1922 r. w czasopiśmie „Chemické listy”, a w rok później w angielskim „Philosophical Magazine”. Zastąpienie ręcznego nanoszenia wartości przez automatyczny spis fotograficzny umożliwił stworzenie polarografu, przy którego konstrukcji H. współpracował ze swoim uczniem, Japończykiem Shikatą. Ważne przyczynki teoretyczne do dalszego rozwoju polarografii, podówczas najprecyzyjniejszej metody pomiaru w ogóle, zawdzięczamy Kolthoffowi, z którym H. spotkał się w czasie swojego tournee z wykładami po Stanach Zjednoczoncyh.
Wespół z Emilem Votočkiem (→Votoček) założył H. w 1928 r. czasopismo „Collection of Czechoslovak Chemical Communications”, publikujące po angielsku i francusku. Podsumowaniem dwóch pierwszych dekad pracy badawczej była książka „Polarografia” (1941). W dalszych pracach zajmował się polarografią prądu zmiennego, pomiarami impedancji Faradaya, chronopotencjometrią, kulometrią, polarografią square wave, polarografią oscylograficzną oraz użyciem elektrod dyszowych.
H. był od 1950 r. dyrektorem nowo utworzonego Instytutu Polarograficznego, który zajmował się zarówno teorią, jak i praktycznym zastosowaniem polarografii, zwłaszcza w medycynie. W 1959 r. H. otrzymał Nagrodę Nobla w dziedzinie chemii za odkrycie polarografii.