PUHAR, Janez

Po ukończeniu gimnazjum P. pragnął pierwotnie studiować malarstwo, ale na życzenie matki zapisał się na teologię i w 1838 r. został wyświęcony na księdza. Jako kapłan działał w rozmaitych parafiach Słowenii. Ponieważ jednak z punktu widzenia Kościoła zbytnio zajmował się sprawami świeckimi, nigdy nie powierzono mu własnej parafii.
W 1839 r. P. zaczął zajmować się fotografią, a szczególnie fotochemią. Do roku 1842 opracował własną metodę fotograficzną, w której decydującym był wybór przezroczystego materiału jako podstawy, co otwierało drogę ku jeszcze nieopracowanej metodzie reprodukcji. P. poddawał przez kilka sekund warstwę siarki naniesioną na płytę szklaną działaniu par jodu. Tak przygotowaną płytę naświetlał w kamerze fotograficznej (camera obscura) od 15 sekund do jednej minuty, przy czym równocześnie poddawał ją działaniu pary rtęci. W tej fazie na płycie pojawiały się blade ślady obrazu, a po dodatkowym poddaniu ich działaniu pary bromu, w krótkim czasie powstawał obraz. Utrwalaczem był alkohol.
Cała operacja odbywała się w camera obscura i trwała 5 do 8 minut. Przezroczysty negatyw na płytce szklanej, oglądany pod pewnym kątem i na ciemnym tle, można było uważać za pozytyw. Zachowało się dziesięć fotografii P., w tym dwa autoportrety ‒ wszystkie wysokiej jakości technicznej i wartościowe artystycznie.
P. opublikował swój wynalazek w 1843 r. w gazetach Lublany i Grazu. W latach 1846-1853 mieszkał w Veldes jako uznany wynalazca. Tu rozwijał też nowe metody fotografowania na papierze, wykonując tym samym prace wstępne do wynalezienia kopiowania i powiększania negatywów z płyt do pozytywów na papierze. Ponieważ P. nie opatentował swojego wynalazku, Joseph Nicéphore Niepce uzyskał w roku 1847 we Francji patent na fotografię na płytach szklanych. Faktu tego nie mógł zmienić już w swym raporcie dla Towarzystwa Naukowego w Lublanie w roku 1849, w którym wskazywał na pierwszeństwo swojego wynalazku z 1842 r. W roku 1852 otrzymał jednakże od Paryskiej Akademii Rolnictwa, Rzemiosł i Handlu dyplom “wynalazcy fotografii na szkle”.
W 1851 r. P. wziął udział w wystawie światowej w Londynie, na której nagrodzono jego fotografie, a w 1852 r. w wystawie przemysłowej w Nowym Jorku. Wskutek ciągłego obcowania ze żrącymi chemikaliami, siarką, halogenami i rtęcią P. cierpiał w ostatnich latach życia na zapalenie płuc. Jego wkład w rozwój fotografii w początkach jej historii odkryto ponownie dopiero w XX w.