DEGEN, Jakob

W 1770 r. rodzina D. przybyła do Wiednia, gdzie ojciec Jakoba osiadł jako tkacz jedwabiu. Tu D. pracował początkowo w warsztacie ojca. Od 1778 r. zajął się zegarmistrzostwem, a w 1792 r. został obywatelem i mistrzem zegarmistrzowskim miasta Wiednia.
Z czasem rozpoczął eksperymenty nad techniką lotu i w 1808 r. zbudował skrzydłowiec (ornitopter), w którego skrzydłach umieszczone były klapy zamykające się przy opadaniu. Po kilku nieudanych próbach domontował obciążniki na linie rozciągniętej na rolkach, aby tym sposobem uzyskać dodatkową siłę nośną. Uwagę na siebie zwrócił D. próbnym lotem w dniu 18 kwietnia 1808 r. w ujeżdżalni dworu wiedeńskiego. Zwiększywszy siłę nośną przez umieszczenie balonu na ogrzane powietrze ponad skrzydłowcem mógł rozpocząć loty próbne na wolnym powietrzu. Pierwsze próby miały miejsce na Praterze w listopadzie 1808 r. W obecności cesarza w 1810 r. wystartował na swej maszynie w Laxenburgu, aby po mniej więcej godzinnym locie wylądować w Vösendorf. Po tym sukcesie przyszedł czas na pokazy w Berlinie (1811) i Paryżu (1812). W Paryżu, gdzie zatrzymał się od 1812 do 1815 r. pracował D. jako zegarmistrz, ale kontynuował też loty próbne. Prace jego nie cieszyły się jednak większym powodzeniem, a i zainteresowanie społeczne było w obliczu wydarzeń politycznych znikome.
Po powrocie do Wiednia zdecydował się porzucić eksperymenty lotnicze i poświęcić się kunsztowi drukarskiemu. Udoskonalił giloszarkę oraz - przyjmując za punkt wyjścia technikę Congrevego - opracował metodę drukowania dwukolorowych banknotów, do czego prawa nabył w 1820 r. Austriacki Bank Narodowy. Metoda ta pociągała za sobą używanie metalowych nośników koloru służących jako klisze i będących częściami jednej matrycy drukarskiej. Poszczególne nośniki mogą być niezależnie podnoszone pionowo w stosunku do powierzchni druku, pojedynczo nasycane farbą i opuszczane na poziom druku. Tak przygotowana matryca umożliwia drukowanie kolorowego obrazu w jednolitym procesie, wskutek czego unika się wszelkich błędów dopasowywania do siebie registrów, jakie w sposób nieunikniony pojawiają się przy druku w kilku odrębnych procesach.
Metoda ta w istotny sposób utrudniła fałszowanie banknotów. Austriacki Bank Narodowy zatrudniał D. w latach 1822-1842 na stanowisku głównego mistrza. Jego wynalazek jest po dzień dzisiejszy podstawą druku banknotów i papierów wartościowych na całym świecie.