VEGA, Georg (Jurij)

Jako syn ubogich wieśniaków V. uzyskał dzięki pośrednictwu proboszcza możliwość ukończenia szkoły jezuitów w Lublanie, w której zaliczał się do najlepszych uczniów. Po rozwiązaniu w 1773 r. zakonu jezuitów uczęszczał do 1775 r. do liceum. Przez następnych pięć lat pracował jako inżynier nawigacyjny przy użeglowieniu rzek Krainy i być może także przy budowie kanału Grubera w Lublanie.
W poszukiwaniu nowych wyzwań V. wstąpił w 1780 r. do artylerii. W 1781 r. był już podporucznikiem, w 1784 r. porucznikiem, w 1787 r. kapitanem, w 1793 r. majorem, a w 1802 r. podpułkownikiem. W czasach pokoju nauczał artylerzystów, najpierw jako nauczyciel matematyki w Szkole Artyleryjskiej (1781-1786), a później jako profesor matematyki u artylerzystów obsługujących moździerze (1786-1802). Na froncie dowodził jednostkami artylerii, na przykład od 1789 do 1792 roku jako kapitan w wojnie o Belgrad przeciwko Turkom oraz na Morawach przeciwko Prusom, a także w roku 1793 i 1797 jako major w koalicji europejskiej przeciwko Francuzom nad Renem. W walkach tych V. zdobył specjalistyczną wiedzę strategiczną i balistyczną. W celu kształcenia artylerzystów V. napisał czterotomowy podręcznik “Vorlesungen über die Mathematik” (1782-1800). Dzięki syntetyzującemu podejściu autora - dzieło to zawierało bowiem także rozdziały o geodezji i kartografii, balistyce, meteorologii i o przekładniach zębatych - podręcznik ów znalazł zastosowanie także w innych szkołach i był wielokrotnie przedrukowywany aż po połowę XIX w.
Przy pokonywaniu praktycznych zadań rachunkowych wielką trudność stanowiły dokładne logarytmy. Tablice logarytmiczne, które V. przedłożył pomiędzy rokiem 1783 a 1797, ułatwiły liczenie w szkole, w życiu codziennym i przy bardziej skomplikowanych zadaniach rachunkowych w naukach przyrodniczych i technice. Tablice logarytmiczne V. były w użyciu do wprowadzenia elektronicznych maszyn liczących w połowie XX w. Ostatnie znane nam wydanie dziesięciomiejscowych tablic logarytmicznych “Thesaurus logarithmorum completus” opublikowano w 1962 r. Dzieło naukowe V. obejmuje dalej szereg rozpraw o użyciu jego logarytmów, o balistyce i o aktualnych problemach naukowych. Jako inżynier i artylerzysta V. skonstruował w 1795 r. moździerz o podwójnej donośności w porównaniu z ówczesnymi standardami artyleryjskimi. Opierając się na swojej teorii kół zębatych udoskonalił pokojowe zegary wahadłowe i osiągnął tym sposobem dokładność ówczesnych chronometrów. Aby zbudować mechaniczną maszynę liczącą, zajmował się prawdopodobnie także przekładniami zębatymi. W ostatnich latach życia całym swym autorytetem wspierał wprowadzenie systemu metrycznego, co w Austrii nastąpiło jednak dopiero w 1876 r.
V. był członkiem wielu towarzystw naukowych, m.in. w Getyndze, Moguncji, Erfurcie, Pradze i Berlinie, współpracował z akademiami w St. Petersburgu, Budapeszcie i Paryżu i został w 1801 r. członkiem sejmu krajowego Krainy. Za swe zasługi wojenne otrzymał w 1796 r. order Marii Teresy, a w 1800 r. tytuł barona.
Sukcesy naukowe szły w parze z tragediami prywatnymi: żona i córka zmarły przedwcześnie, synowie przeżyli wprawdzie ojca, ale tylko o kilka lat. Waśnie społeczne odegrały przypuszczalnie jakąś rolę i w sprawie jego śmierci. Od 17 września 1802 r. V. uchodził za zaginionego. W dniu 26 września znaleziono w Dunaju jego ciało noszące ślady przemocy.