GRUBER, Gabriel

Wywodzącego się z zamożnej rodziny wiedeńskiej G. od młodości ciągnęło do misjonarzy w Chinach, toteż w wieku 15 lat wstąpił do zakonu jezuitów. Droga życiowa powiodła go jednak najpierw do Lublany, gdzie żył i pracował w latach 1769-1784. Tu założył pierwszą w Słowenii szkołę rzemiosł, której następnie był dyrektorem, a ponadto w liceum nauczał rysunku, geometrii, mechaniki i hydrauliki. Był także inicjatorem utworzenia Towarzystwa Ziemskiego Krainy, dyrektorem żeglugi rzecznej w regionie Krainy (1772-1781) i wzniósł w Lublanie wielki pałac, w którym dziś mieści się archiwum Słowenii.
Najważniejsze jego dzieło to kanał ulgowy na Lublanicy, chroniący miasto przed powodzią; kanał umożliwił również osuszenie podmokłych terenów Lublany. G. rozpoczął od dokładnych pomiarów geodezyjnych i zaproponował odprowadzanie części wody poprzez kanał ulgowy z głównego koryta idącego przez Lublanę. Po sprawdzeniu jego planów przeprowadzono w latach 1771-1780 intensywne prace budowlane, przez pierwszych siedem lat kierowane przez samego G. Gdy do roku 1777 koszty wyniosły już dwukrotność kosztów założonych w preliminarzu, a wykopy wciąż jeszcze nie były ukończone, G. przyszło się z tej sytuacji tłumaczyć w Wiedniu. Z końcem roku został zdjęty ze stanowiska, a zakończenie prac powierzono inżynierowi Vincencowi Struppiemu.
25 listopada 1780 r. prace dobiegły wreszcie końca i do koryta wpuszczono wodę. Kanał rozbudowywano jeszcze do 1782 r. Wkrótce po ukończeniu kanału zwanego wówczas Cesarskim (niem. Kaisergraben), a dziś noszącego imię G., spełniły się wiązane z tą budową nadzieje. Poziom wód gruntowych spadł o 70 cm, wielkie powierzchnie obeschły i nadawały się do wykorzystania. Pomimo swej wielkiej aktywności i kontaktów z postępową inteligencją słoweńską G. przechodził w Lublanie coraz bardziej do defensywy, szczególnie po rozwiązaniu zakonu jezuitów w 1773 r. W latach 1773-1776 kierował odbudową spalonego gimnazjum. W 1781 r. próbował obalić stawiane mu zarzuty szczegółowo przedstawiając stosunki hydrotechniczne w Słowenii. Do roku 1784 atmosfera wokół jego osoby na tyle się zagęściła, że po 16 latach pobytu czuł się zmuszony opuścić Słowenię. Po krótkim pobycie w Wiedniu przeniósł się w 1786 r. do Rosji, gdzie w 1800 r. został rektorem kolegium jezuickiego w St. Petersburgu, a ponadto w 1802 r. generałem rosyjskiej prowincji jezuitów. Pomimo obowiązków zakonnych nadal był czynny naukowo i dydaktycznie. Uczył mechaniki, fizyki i architektury w kolegium jezuickim w Połocku, wspierał tworzenie i pracę instytucji edukacyjnych, wynalazł szereg urządzeń, planował pałace i twierdze.