ZEMPLÉN, Géza

Rodzina Z. musiała się kilkakrotnie w życiu przeprowadzać, ponieważ jego ojciec pracujący jako urzędnik pocztowy często bywał przenoszony do innych miast. Gimnazjum Z. ukończył w Rijece. Po maturze studiował biologię i chemię na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Budapeszteńskiego, a także w Kolegium Eötvösa, w którym kształciła się elita nauki węgierskiej. Rozprawę doktorską z chemii fizycznej napisał u Karla Thana i obronił ją “summa cum laude”.
W 1905 r. rozpoczął pracę jako asystent w Katedrze Chemii w Wyższej Szkole Górnictwa i Leśnictwa w Bańskiej Szczawnicy. W 1907 r. otrzymał stypendium na studia u laureata Nagrody Nobla Emila Fischera w Berlinie. Fischer zainteresował go chemią organiczną, której Z. pozostał wierny już przez całe życie. W 1910 r. powrócił do Bańskiej Szczawnicy. W 1912 r. na Uniwersytecie Technicznym w Budapeszcie powstała pierwsza Katedra Chemii Organicznej, w której Z. został profesorem w roku 1913. Na stanowisku tym pozostał do śmierci. W 1923 r. został członkiem-korespondentem Węgierskiej Akademii Nauk, a w 1927 r. jej członkiem rzeczywistym.
Znaczną część spośród swych ponad 200 publikacji Z. poświęcił chemii cukru. Pierwszym znaczącym rezultatem jego badań była reakcja acetylowanych cukrów z metoksylanem sodowym (1925). Opierając się na tej reakcji opracował tzw. metodę zmydlania Z. pozwalającej na łagodne wytwarzanie pochodnych cukrów (1929). Rozpad cukru metodą Z. umożliwia ustalanie struktury związków disacharydów (1926-29). Zastosowanie octanu rtęci stanowiło nowy sposób wytwarzania glukozy (cukru gronowego). W ostatnich latach życia Z. zajmował się chemią flawonoidów. Odkrycie struktury naturalnych flawonoidów umożliwiło syntetyczne wytwarzanie tych związków.