BÁNKI, Donát

Jako syn lekarza powiatowego w małej wsi B. uczęszczał do szkoły realnej w Budapeszcie. Następnie wstąpił na wydział budowy maszyn Uniwersytetu Technicznego w Budapeszcie, gdzie w 1881 r. ukończył studia. Rok później rozpoczął pracę jako konstruktor w firmie  Ganz & Co. Dokonał tam kilku ważnych wynalazków, po czym w 1899 r. mianowany został profesorem w III Katedrze Budowy Maszyn Uniwersytetu Technicznego w Budapeszcie. Do jego zadań w katedrze należały maszyny wodne i turbiny parowe.
W fabryce Ganz & Co. B. intensywnie współpracował z Jánosem Csonką (Csonka), kierownikiem warsztatu mechanicznego Uniwersytetu Technicznego. Owocem ich pracy było kilka wspólnych patentów. Jako wybitny przykład niech posłuży silnik czterotaktowy B.-Csonki, produkowany seryjnie przez Ganza. Jego automatyczny zapalnik gwarantował najlepszy zapłon w silnikach Otto aż do chwili wprowadzenia świec. Wniosek patentowy z 11 lutego 1893 r. (unowocześnienie silników naftowych) zawierał już rozpylacz nazywany tam karburatorem. W warsztatach maszynowych Uniwersytetu Technicznego wykonano młot gazowy ich pomysłu, który używany był zarówno jako maszyna napędowa, jak i do prac kowalskich. W 1898 r. B. samodzielnie opatentował silnik wysokoprężny. Mieszanka wybuchowa była tam chłodzona wodą wtryskiwaną do cylindra, co umożliwiło podniesienie wydajności silnika do najwyższych wartości.
Na uniwersytecie B. zajmował się problemami mechaniki cieczy; w efekcie rozważań teoretycznych B. uzyskał patenty o dużym znaczeniu praktycznym. Na szczególną uwagę zasługuje turbina wodna skonstruowana w 1917 r., która była rozwiązaniem dla wykorzystywania energii prądu wody o niskim lub średnim spadku w miejsce stosowanych wcześniej kół młyńskich charakteryzujących się niewielką wydajnością i prymitywną konstrukcją. Turbina natryskowa z podwójnym przepływem otrzymała nagrodę Akademii Nauk dopiero w 1926 r., już po śmierci B. Wynalazek ten otworzył nowe drogi dla małych elektrowni wodnych. B. nadal zajmował się udoskonalaniem hydroelektrowni: w 1918 r. opracował obszerny plan wykorzystania siły wód Dunaju przy Żelaznych Wrotach.
Prace teoretyczne B. poświecone są problemom hydrauliki i mechaniki cieczy, przede wszystkim przy przepływach nieprostoliniowych. W 1912 r. B. został członkiem-korespondentem Węgierskiej Akademii Nauk.