GANZ, Ábrahám
* 6. 11. 1814, Embrach, Szwajcaria
† 15. 12. 1867, Budapeszt, Węgry
Przedsiębiorca
Pochodzący z ubogiej rodziny G. już wcześnie zmuszony był sam zarabiać na życie, toteż poszedł do terminu w odlewni w Zurychu. W wieku dwudziestu lat wyruszył na wędrówkę czeladniczą, która zawiodła go poprzez Austrię do Niemiec i Francji. W 1841 r. dotarł na Węgry, kraj jeszcze mało uprzemysłowiony, w którym wielu młodych rzemieślników z krajów zachodnich szukało pracy. G. znalazł zatrudnienie jako mistrz odlewniczy w nowo powstałym, pierwszym młynie parowym w Peszcie. Niewiele później (1844) odważył się uczynić pierwszy krok ku samodzielności i założył własną odlewnię w Budzie nad brzegiem Dunaju, w której potem sporządzał rozmaite wyroby, a w czasie węgierskich walk wyzwoleńczych w 1848-1849 r. odlewał armaty i kule armatnie dla armii węgierskiej.
W 1853 r. rozpoczął produkcję kół kolejowych metodą odlewu precyzyjnego. Technikę tę, rozwiniętą w USA, w Europie zastosował jako pierwszy i nawet ją udoskonalił szeregiem patentów. W czasach największej koniunktury kolejowej technika ta stała się lukratywnym interesem, a G. czynny był jako dostawca dla wielu towarzystw kolejowych. Uzyskał angielski patent na rozjazd kolejowy, a w swojej fabryce produkował ponadto wały do młynów i odlewał konstrukcje mostowe. W 1854 r. jego fabryka miała 60 pracowników, a w 1867 r. Zatrudniał już 371 osób.
Stutysięczne koło odlane w fabryce opuściło ją 23 listopada 1867 r. Z tej okazji G. wydał dla swoich robotników i ich rodzin bankiet, na którym pracownicy wręczyli mu swój adres gratulacyjny.
G. funkcjonował jako skuteczny przedsiębiorca, który troszczył się o produkcję, finanse i sprzedaż, podejmował podróże i prowadził pertraktacje. Z czasem wzbogacił się, a Budapeszt nadał mu honorowe obywatelstwo. Miesiąc po bankiecie z okazji wyprodukowania stutysięcznego koła G. wyskoczył z drugiego piętra swojego pałacu i zginął na miejscu.
Choć G. nie pozostawił bezpośredniego dziedzica, fabryka jego rozwijała się dalej i stała się jednym z najważniejszych przedsięwzięć na Węgrzech. Szereg fabryk do dzisiaj nosi w nazwie nazwisko G.
