SVOBODA, Antonín
* 14. 10. 1907, Praga, Czechy
† 18. 5. 1980, Milwaukee, Oregon , USA
Elektrotechnik, matematyk, pionier komputerów
Po ukończeniu studiów inżynieryjnych w zakresie budowy maszyn i elektrotechniki w Czeskiej Wyższej Szkole Technicznej w Pradze S. studiował na Wydziale Przyrodniczym na Uniwersytecie Karola. Od 1934 r. pracował jako asystent w Instytucie Matematyki i Fizyki w Szkole Technicznej, a w 1936 r. uzyskał tytuł doktora nauk technicznych. Rok później zaczął pracować dla Ministerstwa Obrony nad pelengatorem do kierowania pocisków przeciwlotniczych. Wskutek niemieckiej okupacji Czechosłowacji przeniósł się w 1939 r. do Francji, aby w Paryżu kontynuować pracę nad pelengatorami w Société d’Applications Générales d´Electricité et Mécanique. Po zajęciu Francji wyemigrował do Stanów Zjednoczonych, gdzie został naczelnym inżynierem i wiceprezesem produkującego pelengatory towarzystwa ABAX w Nowym Jorku.
Dla obliczania pozycji obiektu w locie według ustalonych parametrów S. posługiwał się analogową maszyną liczącą z mechanicznymi elementami suwakowymi - system, dla którego opracował opublikowaną później teorię i na który otrzymał wiele patentów amerykańskich. Jako członek rzeczywisty Radiation Laboratory of Massachusetts Institute of Technology udoskonalał od 1943 r. analogowe maszyny liczące dla urządzeń kierujących ogniem. Za swoje zasługi dla zwycięstwa aliantów otrzymał w 1948 r. odznaczenie amerykańskiej marynarki wojennej.
W 1946 r. S. powrócił do Czechosłowacji, znów pracował jako asystent w Instytucie Matematyki Wyższej Szkoły Technicznej i habilitował się w 1948 r. W ramach swej pracy dydaktycznej miał specjalne wykłady o maszynach matematycznych dla studentów Wydziału Budowy Maszyn i Elektrotechniki. Mniej więcej w tym samym czasie założył laboratorium badawcze w praskim oddziale Zbrojovka Brno i rozpoczął prace nad doskonaleniem kilku modeli funkcjonalnych komputerów przekaźnikowych oraz bardziej zaawansowanych maszyn matematycznych. Laboratorium to stało się podstawą późniejszego wydziału badań i rozwoju w firmie ARITMA. Za projekt perforatora kart komputerowych, produkowanego później seryjnie przez firmę ARITMA, otrzymał w 1955 r. nagrodę państwową.
W 1950 r. powstał Centralny Instytut Matematyczny, w którym S. kierował Laboratorium Maszyn Matematycznych, później podniesionym do rangi instytutu badawczego. Tutaj powstał projekt dużego komputera przekaźnikowego SAPO, pierwszego komputera Czechosłowacji, którego podsystem został po raz pierwszy uruchomiony w 1957 r. Po pierwszej generacji maszyn liczących powstał komputer EPOS-1 na lampach elektronowych, a także druga wersja EPOS-2 na tranzystorach.
W 1964 r. S. ponownie z przyczyn politycznych wyemigrował do USA, tym razem do centrum badawczego firmy General Electric w Phoenix, Arizona. Wkrótce potem przeszedł na Uniwersytet Los Angeles, gdzie w 1968 r. mianowano go profesorem. W 1977 r. przeszedł na emeryturę. Wygłaszał wykłady o systemie logicznym oraz architekturze i arytmetyce komputerowej. Przy okazji profesury gościnnej w Paryżu odwiedził Czechy po raz ostatni w roku 1975.