ŚWĘTOSŁAWSKI, Alojzy (Wojciech)

W 1906 roku ukończył Wydział Chemiczny Kijowskiego Politechnicznego Instytutu (KPI) ze stopniem inżyniera technologa. W 1908 roku podjął pracę jako prywatny asystent Katedry Technologii Barwników KPI, a w latach 1908 – 1910 był asystentem wykładowym przy Katedrze Chemii Nieorganicznej KPI. Prowadził ćwiczenia z chemii fizycznej, a od roku 1909 po otrzymaniu stypendium profesorskiego, uzyskał pozwolenie na prowadzenie prac dyplomowych. W latach 1911-1918 Alojzy Świętosławski kierował Laboratorium Termicznym im.W.F. Ługinina w Uniwersytecie Moskiewskim. W 1912 roku złożył na Uniwersytecie Kijowskim egzamin magisterski, a w 1913 uzyskał stopień docenta na Uniwersytecie Moskiewskim. Świętosławski kontynuował rozpoczęte jeszcze w Kijowie badania efektów cieplnych reakcji związków azotu, koncentrując się na związkach dwuazowych. W 1917 roku przedstawił na Uniwersytecie Kijowskim pracę magisterską pt. Diazosojedinienija. Termochimiczeskije isledowanija, uzyskując stopień doktora chemii z pominięciem tytułu magistra. W czasie I wojny światowej Alojzy Świętosławski nauczał chemii i fizyki w szkołach dla uchodźców. W latach 1918 – 1939 kierował Katedrą Chemii Fizycznej na Wydziale Chemicznym Politechniki Warszawskiej. W 1919 został mianowany profesorem zwyczajnym. W latach 1919-1920 i 1924-1925 był dziekanem Wydziału Chemicznego, a w latach 1928-1929 rektorem uczelni. Świętosławski prowadził badania dotyczące termochemii, kalorymetrii, równowag fazowych i zjawisk krytycznych. Zapoczątkował i rozwinął oryginalne techniki pomiarowe: ebuliometrię, termometrię i tonometrię. Wszechstronnie stosowane w fizyce i chemii, miały decydujący wpływ na badania azeotropii i wykrycie przez Świętosławskiego poliazeotropii. Alojzy Świętosławski współpracował z Międzynarodową Unią Chemii Czystej i Stosowanej (IUPAC), w latach 1928–1932 i 1934-1940 był jej wiceprezesem. W IUPAC pełnił też funkcję przewodniczącego Komisji Danych Fizykochemicznych (1934-1938) oraz Komisji Międzynarodowej Biura Wzorców (1938-40). W 1922 roku Alojzy Świętosławski opracował wzorzec termochemiczny – kwas benzoesowy, który został zatwierdzony przez IUPAC. Opracował metody pomiarów znikomych efektów cieplnych, budując szereg mikrokalorymetrów o różnych zastosowaniach. W latach 1927-1939 kierował zorganizowanym przez siebie Działem Węglowym w Chemicznym Instytucie Badawczym w Warszawie. Od 1935 roku pełnił funkcję ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego. W 1939 roku wraz z rządem znalazł się w Rumunii gdzie był internowany. W 1940 roku przedostał się do USA, gdzie jako „visitor professor” wykładał termochemię, ebuliometrię, kalorymetrię oraz fizykochemię węgla kamiennego na uniwersytetach w Pittsburgu i Iowa City. W latach 1941-1946 pracując dla firmy Koopers, uzyskał dla niej 8 patentów, opracowując szereg zagadnień technicznych z zakresu przeróbki smoły węglowej. Uzyskał patent na skonstruowany przez siebie piec do koksowania i półkoksowania. Pracował nad pomiarami kriometrycznymi, budując kriometry: różnicowy i dylatometryczny. Dzięki tym aparatom wykryte zostały polieutektyki i umożliwiony został postęp wiedzy o eutektykach. Przebywając w Stanach Zjednoczonych wydał w 1942 roku monografię „Coke formation process and physicochemikal properties of coals”, w 1945 roku „Ebulliometric Measurements”, w 1946 roku „Microcalorimetry”. W latach 1947-1951 wykładał Chemię Fizyczną Stosowaną na Politechnice Warszawskiej, a w latach 1947-1960 kierował Katedrą Chemii Fizycznej Uniwersytetu Warszawskiego oraz Zakładem Fizykochemii Głównego Instytutu Chemii Przemysłowej. Alojzy Świętosławski był inicjatorem powstania Instytutu Chemii Fizycznej Polskiej Akademii Nauk w Warszawie, kierował w nim Zakładem Fizykochemii Podstawowych Surowców Organicznych. Świętosławski prowadził tam badania nad rozdzieleniem i uzyskaniem składników wysokotemperaturowej smoły węglowej. Na podstawie znajomości azeotropii i eutektyki opracował i wdrożył metodę oczyszczania zasad pirydonowych oraz naftalenu. Alojzy Świętosławski był członkiem Polskiej Akademii Umiejętności (od 1923), członkiem Polskiej Akademii Nauk (od 1952), jednym z założycieli Polskiego Towarzystwa Chemicznego (1919). W latach 1935-1939 był senatorem Rzeczpospolitej Polskiej. Otrzymał tytuł honoris causa siedmiu uczelni: Uniwersytetu Technicznego w Dreźnie( 1959), Uniwersytetu Jagiellońskiego (1960), Politechniki Łódzkiej (1960), uniwersytetu Humbolta w Berlinie (1960), Politechniki Warszawskiej (1961), Uniwersytetu Technicznego w Budapeszcie (1966), Uniwersytetu w Bukareszcie (1966), Uniwersytetu Łomonosowa w Moskwie (1966). Alojzy Świętosławski odznaczony był między innymi: Krzyżem Komandorskim Orderu Polonia Restituta (1925), Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Polonia Restituta (1928), Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski z Gwiazdą (1954), Złotą odznaką Naczelnej Organizacji Technicznej (1963), wyróżniony: Gwiazdą Orderu Republiki Hiszpanii (1934), fińskim Orderem Białej Róży z Gwiazdą, Orderem Korony Rumuńskiej z Gwiazdą, szwedzkim Orderem Gwiazdy Polarnej, węgierskim Orderem Św. Stefana z Gwiazdą, Medalem Lavoisiera (1964), Medalem J. Hanausa Czechosłowackiej AN (1967).