NEGRELLI, Alois ( Ritter von Moldelbe)

Osiągnięcia N. w zakresie budownictwa kolejowego, wodnego i drogowego pozwalają zaliczyć go do najbardziej znaczących techników jego czasów.
Jako siódme dziecko włoskiego posiadacza ziemskiego Angelo Michele N. i Niemki tyrolskiej N. urodził się w podówczas austriackim Tyrolu Południowym, wyrastał w domu dwujęzycznym, nauki pobierał najpierw w domu, potem był w internacie, a w latach 1812-1817 w szkole przyklasztornej w Feltre, aż podjął studia w Akademii Sztuk Pięknych w Wenecji oraz na uniwersytetach w Padwie i w Innsbrucku.
W 1819 r. N. wstąpił w Austrii na służbę państwową jako praktykant inspektora w dyrekcji prowincji Tyrol i Vorarlberg, jednocześnie nadal studiował technikę budowlaną na Uniwersytecie w Innsbrucku. W 1820 r. uzyskał dyplom inżyniera przy Państwowej Dyrekcji Budowlanej w Innsbrucku. W czasie służby w Tyrolu zajmował się pracami mierniczymi oraz budowami wodnymi i drogowymi, a od 1826 r. współpracował w Vorarlberg przy projektach z zakresu budownictwa wodnego, m.in. przy regulacji Renu.
W 1832 r. odszedł z państwowej służby austriackiej i przyjął wysoko płatną ofertę ze Szwajcarii, dokąd zaproszono go jako inspektora wodno-drogowego do kantonu St. Gallen. Spośród licznych budowli drogowych i mostowych, które N. zrealizował w ciągu swego ośmioletniego pobytu w Szwajcarii, najbardziej znany jest most Münsterbrücke na rzece Limmat w Zurychu. W końcu lat 30-tych XIX w., po powrocie z podróży studyjnej do Anglii, Francji i Belgii, w czasie której przyswoił sobie wiedzę o aktualnym stanie techniki kolejowej, rozpoczął projektowanie „Szwajcarskiej Kolei Północnej” z Zurychu do Bazylei, a także innych szwajcarskich linii kolejowych, które jednak doczekały się realizacji dopiero 10 lat później.
N, który tymczasem przestał już być w kolejnictwie nieznanym nikomu człowiekiem znikąd, powrócił w 1840 r. do swej ojczyzny, Austrii, ponieważ prywatne Towarzystwo Kolei Północnej Cesarza Ferdynanda zatrudniło go jako naczelnego inspektora. W tej funkcji w ciągu następnych dwóch lat zdołał częściowo ukończyć znaczące odcinki trasy Kolei Północnej, a częściowo zaprojektować i wytyczyć. Podział kolei austriackich na kolej państwową i prywatną doprowadził w 1842 r. do powołania N., będącego już uznanym fachowcem w sprawach kolejnictwa, do nowej państwowej służby kolejowej, na co najpierw wziął urlop w prywatnym Towarzystwie Kolei Północnej, a później definitywnie objął kierownictwo Północnych Linii Kolei Państwowej. Pełniąc tę funkcję ukończył do 1848 r. ważne odcinki Ołomuniec-Praga, Praga-Pomokly i Brno- Česká Třebova. Równocześnie nadal prowadził budowę Szwajcarskiej Kolei Północnej.
Krótkiemu okresowi działalności N. na stanowisku kierownika sekcji kolejnictwa w ministerstwie pracy, kiedy zdecydowanie popierał budowę zaplanowanej przez Karla Ritter von Ghegę (→Ghega) kolei przez Semmering, kres położyła Rewolucja 1848 r. N., wysłany najpierw w końcu roku 1848 jako komisarz państwowy ds. prac remontowych przy zniszczonych liniach kolejowych na trasie Lombardo-Wenecja, został w 1849 r. mianowany przewodniczącym tamtejszych władz budowlanych, odpowiedzialnym za wszystkie budowy wodne, drogowe i kolejowe. Był poza tym przewodniczącym międzynarodowej komisji żeglugi na Padzie, członkiem międzynarodowej komisji budowy włoskiej kolei centralnej, a w 1855 r. został przewodniczącym lombardzko-weneckiej dyrekcji kolei.
Z powodu odmiennych poglądów na sposób sprawowania władzy N. został pozbawiony urzędu i powołany z powrotem do Wiednia, gdzie w ostatnich latach swego życia pracował jako radca w wiedeńskim Ministerstwie Handlu oraz naczelny inspektor austriackich kolei żelaznych.
Za najważniejsze osiągnięcie N. uważa się projekt Kanału Sueskiego. Już w 1846 r. został powołany do nowo utworzonego w Paryżu Towarzystwa Studiów nad Budową Kanału Sueskiego. Przez 10 lat N. pracował nad planami wykonania kanału. W końcu 1855 r. przedsięwziął podróż studyjną do Egiptu z nowo powstałą i zastępującą dotychczasowe towarzystwo Międzynarodową Komisją Kanału Sueskiego. W 1856 r. Komisja jednogłośnie przyjęła jego szkice bezśluzowej realizacji i przebiegu trasy kanału. Choć w 1857 r. został mianowany naczelnym inspektorem budowy kanału, N. nie dożył jednak jej rozpoczęcia w 1859 r.
Duchowe autorstwo N. budowy kanału Sueskiego nie było publicznie znane aż do początków XX w. Kanał zbudowany przez Francuza Ferdynanda Lessepsa według planów N. otwarto uroczyście w 1869 r., jedenaście lat po śmierci N., przy czym Lessepsa honorowano jako jedynego twórcę. Nazwiska N. nie zostało wymienione. Pośmiertne uznanie jego zasług przyniósł dopiero proces wytoczony w początkach XX w. przez jego córkę.
W 1850 r. N. został wyniesiony do stanu rycerskiego, z przydomkiem, który sam sobie wybrał: „Moldelbe”, czym nawiązał do swej działalności dotyczącej Wełtawy (niem. Moldau) i Łaby (niem. Elbe) pod Pragą. Pierwsze małżeństwo, z Amalią Pircker von Pirkenau trwało od 1828 do 1840 r. Drugi raz ożenił się w 1847 r. z Karoliną von Weiß-Strakenfels.