FONÓ, Albert

Po studiach w Wyższej Szkole Technicznej w Budapeszcie F. pracował w fabrykach na Węgrzech, w Niemczech, Belgii, Szwajcarii, Francji i Wielkiej Brytanii. Powróciwszy na Węgry zdobył tytuł „dr techn.” i usamodzielnił się jako doradca i inżynier-projektant.
Główną dziedziną F. była energetyka. Kwestiami tymi zajął się już w swej pracy doktorskiej: „Mechanische Arbeitsspeicherung bei elektrischem Antrieb”. Spośród jego wielu wynalazków wymienić tu należy kocioł parowy z 1923 r. oraz nowy typ kompresora powietrza z 1928 r. Jego patent regulacji hamowania i jazdy w maszynach wyciągowych i pojazdach kolejowych kupiła w 1924 r. firma Siemens. W jego próbach udoskonalenia okrętów w roku 1926 brał udział Tódor →Kármán.
Dla historii nauki i techniki istotny jest - z dzisiejszego punktu widzenia - wczesny wkład F. w rozwój napędu odrzutowego. Pierwszy jego wynalazek oparty na zasadzie napędu odrzutowego pochodził jeszcze z czasów I wojny światowej (1915). Za pomocą urządzenia nazwanego „Torpedą powietrzną” F. zamierzał zwiększyć donośność dział artylerii polowej. Naczelną zasadą było dodatkowe przyspieszenie wystrzelonego pocisku przez dodanie doń odrębnego napędu. Tym samym można by było zarówno strzelać stosunkowo daleko nawet przy niewielkiej prędkości początkowej, jak i odpalać ciężkie pociski z lekkiego działa. Wynalazek ten cechował się już wówczas wszystkimi istotnymi elementami dzisiejszych silników strumieniowych. F. przedstawił armii austro-węgierskiej projekt „torped powietrznych”, ale projekt ten został odrzucony.
W końcu lat 20-tych XX w. F. ponownie podjął tematykę napędu odrzutowego. W roku 1928 rozwinął silnik do napędu samolotów latających na dużej wysokości i z prędkością ponaddźwiękową, tzw. „odrzutowy silnik przelotowy”. W dwóch zgłoszonych w Niemczech patentach opisuje F. cztery warianty napędu odrzutowego. Nadzwyczaj dokładna kontrola patentowa trwała do 1932 r. Wydane mu patenty jednoznacznie potwierdzają priorytet F. w zakresie wynalezienia samolotowego napędu odrzutowego.
W 1947 r. F. został „Privatdozentem” na Uniwersytecie Technicznym w Budapeszcie, a w 1954 r. członkiem-korespondentem Węgierskiej Akademii Nauk. Od 1968 r. był też członkiem-korespondentem International Academy of Astronautics.