PRAŻMOWSKI, Adam

Wykształcenie zdobył Warszawie na Kursach Dodatkowych w latach 1837-9. W okresie 1839-48 pracował w obserwatorium astronomicznym w Warszawie gdzie wykonywał obserwacje meteorologiczne pełniąc funkcję pomocnika. W latach 1848-1863 pracował w obserwatorium warszawskim jako astronom- obserwator pod kierownictwem Jana Baronowskiego – dyrektora obserwatorium. P. wykonywał szereg przyrządów pomocniczych koniecznych do obserwacji astronomicznych i meteorologicznych jak termometry, barometry, aerometry. Sam zorganizował warsztat, posiadał umiejętności szlifowania soczewek. Zaprojektował i wykonał magnetometr, który później podarował Szkole Głównej w Warszawie. Wykonał pierwszy w Warszawie zegar elektryczny, w obserwatorium zbudował wahadło Foucaulta. W latach 1846-9 brał udział w pracach triangulacyjnych przeprowadzając związane z tymi pracami obserwacje astronomiczne. Określił azymut w Warszawie oraz w dwóch innych punktach, położonych obok zasadniczych podstaw triangulacji Królestwa Polskiego. Miało to istotne znaczenie dla połączenia sieci triangulacji Królestwa z siecią Prus i Austrii. W roku 1852 W. Struve, dyrektor obserwatorium astronomicznego w Pułkowie, powierzył mu kierownictwo pomiarów południowego odcinka łuku południka ciągnącego się na przestrzeni 25020` od ujścia Dunaju do Morza Lodowatego Północnego. Wyniki tych pomiarów ogłosił Prażmowski w Petersburskiej Akademii Nauk w 1853 r. Rok później, w ramach badań nad polaryzacją światła, konstruował polaryskopy własnego pomysłu, których użył do badania komety Donatiego oraz obserwacji całkowitego zaćmienia słońca w Hiszpanii 18.VII. 1860. Dzięki użyciu polaryskopu Prażmowski stwierdził, że światło korony słonecznej jest spolaryzowane, co dowodziło, iż jest to światło odbite. Wnioski te zostały potwierdzone później w czasie następnego zaćmienia słońca. W ten sposób obserwacje Prażmowskiego obalały dotychczasowy pogląd, że źródłem światła i ciepła była atmosfera a nie samo słońce. W latach 1860-63 pracował jako adiunkt Akademii Medyko-Chirurgicznej a później w Szkole Głównej otwartej w 1862, gdzie prowadził wykłady z fizyki i zajmował się organizowaniem oraz wykonywaniem drobnych przyrządów na potrzeby gabinetu fizycznego. W roku 1863 opuścił Polskę a w 1865 r. związał się z zakładem optycznym E. Hartnacka stając się z czasem współwłaścicielem firmy. Po 1871 r. nastąpiło rozwiązanie spółki i P. stał się jej jedynym właścicielem. Przyrządy wykonywane przez firmę cieszyły się dobrą marką i zostały nagrodzone na dwóch wystawach powszechnych w Paryżu w 1867 i 1878 r. W roku 1873 r. wykonał nowy model sacharymetru, wykonał również dwa heliografy dla obserwatorium astrofizycznego w Paryżu prowadzonego przez J. Janssena. W 1877 r. firma P. wykonała 50 heliostatów na indywidualne zamówienia. Opisy budowanych przyrządów publikował P. w „Comptes Rendus…de l`Akademie de Sciences…” . P. był jednym z niewielu polskich mechaników precyzyjnych, którzy osiągnęli sukces na rynku europejskim wytwórczości instrumentów naukowych w II poł. XIX w. P. był aktywnym działaczem środowiska naukowego polskiego w Paryżu. W latach 1874 – 82 był wiceprezesem a później prezesem Towarzystwa Nauk Ścisłych oraz redaktorem „Pamiętnika Tow. Nauk Ścisłych”.